علائم سکته مغزی و 5 راهکار برای جلوگیری از سکته مغزی

سکته مغزی

مغز مجموعه‌ای از نورون‌های عصبی است که بخش اصلی و مرکزی سیستم عصبی را تشکیل می‌دهد و مسئول بسیاری از اعمال و رفتارهای ما هست. تمامی حرکات بدن، صحبت کردن، حافظه و یادگیری، تنظیم ترشح هورمون‌های بدن و ... از مسئولیت‌های این ارگان مهم در بدن به شمار می‌روند.

به دلیل اهمیت این اندام خون رسانی و تامین اکسیژن کافی برای فعالیت سلول‌های عصبی مغزی از اهمیت بالایی برخوردار است و یک سیستم خونرسانی دقیق برای مغز تدارک دیده شده است.

برای سلول‌های عصبی حتی ثانیه‌ها هم اهمیت دارند و زمانی که در سکته مغزی حتی برای چند ثانیه خونرسانی به مغز متوقف می‌شود می‌تواند عوارض جدی را به دنبال داشته باشد.

ما در این مقاله سعی داریم به صورت دقیق تری انواع سکته مغزی و عوامل موثر در افزایش ریسک آن ‌را بررسی کرده و سپس به راهکارهای پیشگیری و درمان سکته مغزی بپردازیم بنابراین اگر دوست دارید بدانید "سکته مغزی چیست؟" و چگونه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد حتما تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

بیشتر بدانید: علائم افسردگی چیست؟

سکته مغزی چیست؟

زمانی که به هر دلیلی خونرسانی به مغز حتی برای مدت کوتاهی مسدود شود سکته مغزی رخ می‌دهد. دلیل سکته مغزی می‌تواند ایجاد لخته در عروق مغزی و یا خونریزی در مغز باشد.

در هر صورت زمانی که خون به سلول‌های مغز نرسد و یا به دلیل وجود مایعات اضافی به مغز فشار وارد شود بخش‌هایی از مغز آسیب دیده و این آسیب می‌تواند به صورت عدم توانایی در حرکت یا عملکرد بخش‌هایی از بدن بروز پیدا کند.

خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی درصد مرگ و میر و عوارض سکته مغزی کاهش پیدا کرده است. اما در زمینه درمان توجه به این نکته ضروری است که حتما باید در اولین فرصت بعد از شروع علائم، درمان‌های لازم آغاز شده تا نورون‌های مغزی آسیب کمتری ببینند.

بیشتر بدانید: علت شکست رژیم چیست؟

علائم سکته مغزی چیست؟

دانستن علائم سکته مغزی بسیار مهم است. زمانی که متوجه بروز تغییرات در خود یا اطرافیانتان شدید باید به سرعت به پزشک مراجعه کرده تا درمان لازم انجام شود. توجه کنید هرچقدر شروع درمان با بروز علائم فاصله کمتری داشته باشد احتمال ایجاد آسیب‌های جدی و دائمی کمتر است. موارد زیر اصولا از علائم سکته مغزی هستند.

1. احساس مشکل در صحبت کردن یا درک کردن حرف‌های دیگران
2. احساس گیجی و سردرگمی
3. فلج یا بی حسی ناگهانی در صورت، دست‌ها یا پاها : برای تشخیص این مورد دو دست بیمار را بالا ببرید و آن‌ها را رها کنید، اگر یکی از دست‌ها بدون اختیار پایین افتاد ممکن است نشان از بروز سکته مغزی باشد. همچنین در زمان لبخند زدن ممکن است حس کنید یک طرف صورتتان افتادگی دارد.
4. بروز مشکلات بینایی مانند تاری یا سیاه شدن دید در یک یا هر دو چشم
5. سردردهای ناگهانی و شدید که ممکن است با حالت تهوع، سرگیجه یا حتی کاهش هوشیاری همراه باشد.
6. مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل

پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: درمان اگزما چیست؟

سکته مغزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

زمانی که شما با علائم سکته مغزی به بیمارستان مراجعه می‌کنید پزشک بلافاصله برای تشخیص محل و شدت آسیب وارد شده بر مغز تست‌های مختلفی را انجام می‌دهد که تعدادی از مهم ترین آن‌ها را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

• گرفتن چندین آزمایش خون برای بررسی قند ، سرعت لخته شدن خون و بررسی وجود عفونت در خون
• سی تی اسکن ( CT ) : در این روش با استفاده از اشعه ایکس تصویر دقیقی از مغز گرفته می‌شود که در آن ناحیه درگیر و عروق خونی و تومور قابل تشخیص هستند. ممکن است برای بررسی دقیق عروق سر و گردن قبل از انجام سی تی اسکن مایع رنگی را به جریان خون تزریق کنند تا به خوبی بتوان مسیر عروق خونی را بررسی کرد.
• MRI : این روش‌ هم مشابه CT اسکن است با این تفاوت که از امواج مغناطیسی برای تصویر برداری استفاده می‌شود. با استفاده از تصاویر به دست آمده از این روش هم می‌توان وسعت آسیب بافت‌های مغزی و عروق را تشخیص داد.

پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: برای درمان رفلاکس معده چی بخوریم؟

انواع سکته مغزی

سکته مغزی بر اساس اینکه به چه دلیلی به وجود آمده باشد به دو دسته تقسیم می‌شود :

• سکته مغزی ایسکمیک:

بیشتر سکته‌های مغزی از نوع ایسکمیک هستند. در سکته مغزی ایسکمیک خونرسانی مغز به دلایل مختلفی دچار اختلال شده است. ممکن است لخته‌های خون، ذرات یا پلاک‌های چربی در عروق خونی مغز تجمع پیدا کرده و باعث بروز سکته مغزی ایسکمیک شوند.

• سکته مغزی هموراژیک:

در شرایط مختلفی ممکن است عروق خونرسانی به مغز دچار ترکیدگی یا خونریزی شوند. فشار وارد شده ناشی از خونریزی مغزی و همچنین عدم رسیدن خون کافی به مغز از علل آسیب سلول‌های مغزی در این نوع سکته است.

ترکیدگی و خونریزی عروق مغزی ممکن است به دلایلی مانند فشار خون بالا و یا آنوریسم (وجود برآمدگی‌های بالن مانند و مادر زادی در سرخرگ‌های مغزی که با تغییرات فشار خون به راحتی ممکن است کشیده یا پاره شوند) باشد.

راه‌های درمان سکته مغزی چیست ؟

شاید این سوال برای شماهم پیش آمده که آیا سکته مغزی خوب می‌شود؟ پاسخ این سوال به مواردی از جمله شدت و نوع سکته و همچنین فاصله بین سکته مغزی و شروع درمان بستگی دارد. به صورت کلی هرچقدر درمان زودتر شروع شود عوارض سکته مغزی در آینده کمتر خواهد بود مخصوصا اگر سکته مغزی خفیف باشد. اما سکته مغزی شدید گاهی حتی ممکن است باعث به کما رفتن و مرگ فرد شود.

بنابراین نمی‌توان با اطمینان درباره نتیجه درمان صحبت کرد. انتخاب راه مناسب برای شروع درمان به نوع سکته بستگی دارد. که در ادامه به تفکیک راهکارهای مناسب درمانی را برای هر دو نوع آن بررسی خواهیم کرد.

1.     سکته ایسکمیک:

• تزریق داروهای اورژانسی به صورت داخل وریدی برای شکستن و برطرف کردن لخته خون مسدود کننده عروق. بهتر است این دارو تا حداکثر 4.5 ساعت پس از بروز اولین علائم مصرف شود تا بهترین تاثیر را داشته باشد.

پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: درمان آسم چیست؟

• تزریق TPA : این دارو استاندارد طلایی برای درمان و از بین بردن لخته خون است که از طریق ورید بازو تزریق می‌شود. TPA بهترین اثر درمانی خود را در صورت تزیرق تا 3 ساعت بعد از بروز اولین علائم نشان می‌دهد. البته برخی معتقد هستند که حتی تا 4.5 ساعت بعد از سکته نیز می‌توان از آن استفاده کرد.
• هدایت مستقیم TPA به عروق مسدود شده در مغز : گاهی پزشکان به صورت مستقیم و از طریق یک لوله بلند و نازک از شریان کشاله ران دارو را به صورت مستقیم به موضع مورد نظر هدایت می‌کنند.
• برداشت و حذف لخته با استنت رتریور : زمانی که لخته به اندازه‌ای بزرگ باشد که به وسیله TPA قابلیت حل شدن نداشته باشد پزشک به وسیله یک کاتتر لخته را برمی­دارد. اصولا از این روش در کنار تزریق TPA استفاده می‌شود.

2.     سکته هموراژیک:

برای درمان این سکته بیشتر بر کاهش فشار وارده بر مغز ناشی از خونریزی و کنترل خونریزی تمرکز می‌شود. اقدامات درمانی مناسب برای سکته هموراژیک به شرح زیر است :

• استفاده از داروهای اورژانسی : در این مرحله از داروهای مختلفی استفاده می‌شود به عنوان مثال اگر شما سابقه استفاده از داروهای رقیق کننده خون را داشته باشید برای شما از داروهایی استفاده می‌شود که با اثر رقیق کنندگی این داروها مقابله کند. از طرفی داروهایی هم برای کاهش فشار خون و فشار داخل جمجمه‌ای تجویز می‌شود.
• عمل جراحی : اگر ناحیه خونریزی دهنده زیاد باشد و به وسیله دارو نتوان از خونریزی جلوگیری کرد پزشک به وسیله جراحی خون و مایعات جمع شده در جمجه را خارج کرده و یا عروق آسیب دیده را ترمیم می‌کند. همچنین اگر خونریزی ناشی از آنوریسم باشد پزشک ممکن است به وسیله یک گیره خونرسانی به آن آنوریسم خونریزی دهنده را متوقف کند تا از بروز مجدد خونریزی در این بخش جلوگیری کند.
• Radio surgery : در این روش پزشک به وسیله امواج رادیویی عروق آسیب دیده را که باعث خونریزی در مغز شده اند را ترمیم کرده و خونریزی را متوقف کند. این روش بسیار نوین و البته غیرتهاجمی تر است که نتایج خوبی را هم به دنبال داشته است.

پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: براي كيست سينه چه بخوريم؟

راه‌های جلوگیری از سکته مغزی

همانطور که متوجه شدید درمان‌های مورد استفاده برای سکته مغزی ممکن است نتواند به صورت کامل عوارض ناشی از سکته مغزی را بهبود ببخشد. بنابراین پیشگیری از بروز آن بسیار سودمند تر است. با داشتن یک زندگی و انتخاب‌های سالم می‌توانید تا حدود خوبی ریسک بروز انواع سکته‌های قلبی و مغزی را در خود کاهش دهید.

1.     غذاها و نوشیدنی‌های سالم را در رژیم غذایی خود جای دهید :

گروه‌های غذایی مانند میوه‌ها و سبزیجات به دلیل داشتن محتوای بالای آنتی اکسیدانی می‌توانند گزینه خوبی برای یک رژیم غذایی سالم باشند. انتخاب غذاهای کم چرب و بدون چربی اشباع و ترانس یکی از مهم ترین راهکارهای رژیمی برای کاهش ریسک بروز سکته مغزی ایسکمیک است؛ چون کلسترول بالا می‌تواند احتمال تشکیل پلاک‌های چربی و انسداد رگ‌ها را افزایش دهد.

2.     حفظ و یا رسیدن به وزن مناسب :

چربی‌های اضافی و ذخیره شده خصوصا در اطراف شکم و پهلو می‌توانند ریسک بروز انواع سکته قلبی و مغزی را افزایش دهند. بنابراین سعی کنید تا حد امکان به وزن ایده آل خود نزدیک شده و در آن وزن بمانید.

3.     فعالیت بدنی منظم داشته باشید

فعالیت بدنی علاوه بر کمک به حفظ سلامت عروق و خونرسانی بهتر باعث حفظ و کاهش کلسترول و فشار خون که دو ریسک فاکتورمهم برای بروز سکته مغزی و مرگ هستند، می‌شود. میزان استاندارد توصیه شده برای فعالیت بدنی بزرگسالان 45-30 در روز و برای کودکان و نوجوانان 1 ساعت در روز است.

4.     سیگار کشیدن را ترک کنید

استعمال دخانیات به دلیل افزایش فاکتورهای التهابی در خون و همچنین افزایش غلظت خون ریسک لخته شدن و بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهد بنابراین بهتر است هر چه زودتر سیگار کشیدن را ترک کنید.

5.     مصرف نوشیدنی‌های الکلی را کاهش دهید

مصرف الکل به صورت روتین و روزمره می‌تواند به دلیل تاثیر بر افزایش فشار خون باعث افزایش ریسک سکته مغزی شود.

بیشتر بدانید: درمان بیماری صرع چیست؟

تاثیرات بلند مدت سکته مغزی و زندگی بعد از آن چگونه است ؟

همانطور که گفتیم سکته مغزی ایسکمیک یا هموراژیک با آسیب نورون‌های عصبی بخش‌هایی از مغز می‌توانند عوارض جدی و طولانی مدتی را برای فرد به دنبال داشته باشد. هرچقدر زمان بیشتری اختلال در سیستم خونرسانی مغزی ادامه داشته باشد آسیب وارده به مغز بیشتر شده و عوارض ناشی از آن جدی تر خواهد بود. در ادامه تعدادی از تاثیرات بلند مدت سکته مغزی بر زندگی افراد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

• فلجی

فلج شدن در واقع همان از دست دادن توانایی حرکت ارادی در ماهیچه‌هاست که می‌تواند با شدت‌های متفاوتی بروز پیدا کند. گاهی تنها نیمی از بدن دچار فلجی می‌شود و گاهی درسکته مغزی شدید به قدری زیاد است که فرد حتی توانایی صحبت کردن یا واکنش نشان دادن به محیط پیرامون خود را هم از دست می‌دهد و فقط قادر است پلک بزند و چشم های خود را حرکت دهد. توانبخشی و درمان‌های فیزیوتراپی می‌توانند در برخی افراد باعث بهبود حرکت و تا حدودی ترمیم نورون‌های آسیب دیده شود.

• از دست دادن حواس

برخی از بیماران بعد از سکته مغزی ممکن است حس لامسه در اندام‌های خود را هم از دست بدهند و یا نتوانند به خوبی درد و دما را احساس کنند. این اختلال حسی حتی ممکن است مشکلات دیگری نظیر ایجاد اختلال در دفع را هم ایجاد کند به صورتی که بیماران نتوانند دفع و حرکات روده خود را کنترل کرده و یا به موقع نیاز به دفع را احساس کنند.

• سر درد

 داشتن سر دردهای مداوم در حدود 23 درصد افراد درگیر با سکته مغزی دیده شده است که می‌تواند در دوره‌هایی بروز پیدا کند و یا به صورت مداوم ادامه داشته باشد.

• افسردگی

 بر اساس تحقیقات انجام شده احتمال بروز افکار منفی در افرادی که به دلیل سکته دچار آسیب مغزی شده‌اند بیشتر است. از طرفی افسردگی می‌تواند واکنشی در پاسخ به عوارض سکته مغزی مانند فلجی هم باشد. افراد مبتلا به افسردگی بعد از بروز سکته مغزی ممکن است علائمی مانند بی‌خوابی، کاهش انرژی و افزایش حساسیت و تحریک پذیری را هم تجربه کنند.

• زوال عقلی و آلزایمر

محققان ادعا کرده‌اند که احتمال بروز زوال عقلی و آلزایمر در افراد دارای سابقه سکته مغزی بیشتر از افراد سالم است. اگر در اثر سکته نیمکره چپ مغز که مسئول نحوه تفکر فرد است آسیب ببیند، احتمال ایجاد آلزایمر در سال‌های آینده زندگی افزایش بیشتری می‌یابد.