علائم آسم چیست؟ درمان آسم چیست؟
بیماری آسم چیست؟
آسم یک مشکل مزمن تنفسی است که در نتیجه التهاب در مجاری تنفسی ایجاد می‌شود. التهاب در برونش‌ها در واقع باعث تنگ شدن مجاری و سختی تنفس می‌گردد. البته آسم ممکن است در مواجهه با برخی عوامل مانند گرده گل‌ها، غبار و آلودگی در هوا و یا برخی مواد غذایی تشدید شود و در مواقع دیگر مشکلی در تنفس فرد ایجاد نکند.
به همین دلیل اصولا به زمان‌هایی که علائم آسم بروز پیدا می‌کنند حمله آسم می‌گوییم. به طور کلی دوری از عوامل حساسیت زا مهم ترین عامل در درمان آسم است اما استفاده از داروها و برخی از راهکارهای درمان خانگی و طب سنتی هم می‌توانند به کاهش علائم و پیشگیری از حملات آسم کمک کنند.
علائم آسم چیست؟
بسته به شدت و نوع بیماری علائم آسم ممکن است متفاوت باشند. به طور کلی بیماران دارای آسم از علائم زیر در هنگام وقوع حملات آسمی شکایت می‌کنند:
- خس خس صدا و یا داشتن نفس صدا دار
- تنگی نفس که از شایع ترین علائم آسم است و به دلیل تنگی مجاری هوایی در نتیجه التهاب به وجود می‌آید.
- احساس سفتی در سینه (اصولا شکایت می‌کنند که این سفتی سینه مانند وجود یک فشار سنگین بر روی قفسه سینه است)
- داشتن سرفه‌های متناوب که در آسم شدید می‌تواند به صورت بی وقفه و متناوب باشد به طوری که مجاری تنفسی خونریزی کنند.
اگر این علائم را در موقعیت‌های زیر و بیشتر از یک بار تجربه کردید به احتمال بیشتری شما به آسم مبتلا هستید و بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. موقعیت‌هایی مانند:
- شب‌ها و یا بعد از بیداری در صبح‌های زود که اصولا به این نوع آسم، آسم شبانه گفته می‌شود.
- شروع حمله آسم در پاسخ به محرک‌هایی مانند ورزش در آسم ورزشی، گرده گل، پشم حیوانات و یا پر پرندگان در آسم آلرژیک و ...
علت آسم چیست؟
آلرژن‌ها همان محرک‌هایی هستند که می‌توانند باعث ایجاد حساسیت و یا تشدید و شروع حملات آسمی شوند. اگر فردی که دارای زمینه ژنتیکی است و یا ریسک فاکتورهای ابتلا به آسم را دارد اگر در معرض موارد ذکر شده در پایین قرار بگیرد ممکن است حملات آسم را در بدن فرد فعال کند.
- آلرژن‌های موجود در هوا مانند آلاینده‌های موجود در هوا
- آلودگی‌های غذایی مانند وجود هاگ‌های کپک در غذا
- برخی داروها، از جمله آسپرین، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
- تجربه یک احساس ناراحتی یا استرس شدید
- مواد نگه دارنده موجود در مواد غذایی که حاوی سولفات بالایی هستند
- فشارهای عصبی و استرس زیاد
- ابتلا به بیماری رفلاکس و بازگشت اسید از معده به مری و آسیب بافت‌های مری که ممکن است این ترشحات اسیدی به مجرای تنفسی هم وارد شوند.
چه افرادی در معرض ابتلا به آسم هستند؟
به نظر می‌رسد که عوامل زیر می‌توانند ریسک ابتلا به آسم را در افراد افزایش دهند:
- داشتن یک خویشاوند دارای ارتباط خونی که مبتلا به بیماری‌های آلرژیک و تنفسی مانند آسم و آلرژی‌های تنفسی و ... باشد.
- ابتلا به یک بیماری آلرژیک دیگر مانند درماتیت آتوپیک و سایر حساسیت‌های پوستی و تنفسی
- داشتن اضافه وزن
- استعمال دخانیات
- در معرض دود سیگار فرد دیگری بودن (second smoker)
- قرار گرفتن در معرض دود ماشین و سایر آلودگی‌های موجود در هوا
- قرار داشتن در معرض محرک‌های شیمیایی و سموم به دلیل کار در آزمایشگاه، کارگاه‌های کار با فلزات، آرایشگری، کشاورزی و ...
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: درمان بیماری صرع چیست؟
تشخیص آسم
در صورت مشاهده علائم آسم و مراجعه به متخصص، پزشک ابتدا موارد زیر را برای ارزیابی ریسک اولیه ابتلا به آسم بررسی می‌کند:
- علائم موجود و و زمانی که این علائم را تجربه می‌کنید
- بررسی عوامل احتمالی ایجاد کننده این علائم و تشخیص محرک‌ها
- بررسی وجود بیماری‌های آلرژیک دیگر مانند انواع اگزما
- بررسی سابقه ابتلا به آسم در افراد درجه یک خانواده
پس از بررسی موارد اولیه در صورتی که پزشک احتمال دهد که شما به آسم مبتلا هستید برای تشخیص قطعی تست‌های مخصوص را انجام می‌دهد. آزمایشات اصلی که برای تشخیص آسم به کار برده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- تست نیتریک اکسید:
برای انجام این آزمایش شما در یک دستگاه مخصوص تنفس می‌کنید و سپس میزان نیتریک اکسید در هوای بازدم شما اندازه گیری می‌شود. اگر میزان آن بالا بود می‌تواند نشان دهنده وجود التهاب در ریه باشد که مشخصه اصلی آسم است.
- اسپیرومتری:
با استفاده از دستگاهی به نام اسپیرومتری حجم و ظرفیت تنفسی فرد مشخص می‌شود که با استفاده از آن می‌توان کاهش ظرفیت تنفسی را تشخیص داد.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: خواص و فواید میخک چیست؟
انواع آسم
آسم ممکن است در بیماران الگوی متفاوتی داشته باشد به این صورت که عوامل تحریک کننده در هر فردی با فرد دیگری می‌تواند متفاوت باشد. برای تشخیص بهتر و دوری از عوامل تحریک کننده بهتر است ابتدا نوع آسم خود را شناسایی کنید تا بتوانید به صورت دقیق تری از عوامل تحریک کننده آن دوری کنید.
1. آسم آلرژیک:
آسم آلرژیک که به آن آتوپیک هم گفته می‌شود به دلیل آلرژن‌های مختلفی مانند گرده گیاهان، حیوانات خانگی، کنه موجود در گرد و غبار و ... ممکن است ایجاد شوند. همچنین می‌توانند در کنار دیگر بیماری‌های آلرژیک پوستی و یا غیره بروز کنند.
2. آسم فصلی:
برخی از بیماران مبتلا به آسم ممکن است در برخی از فصول علائم آسم را نشان دهند به عنوان مثال بعضی در فصول سرد سال مانند پاییز و زمستان و یا برخی در فصول بهار که گرده گل‌ها در هوا پراکنده است حملات آسمی را تجربه می‌کنند.
3. آسم شبانه:
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم برخی از افراد در هنگام شب و خواب دچار حملات آسمی و تنگی نفس می‌شوند.
4. آسم ورزشی:
این بیماران به دلیل پایین بودن ظرفیت تنفسی نمی‌توانند به خوبی فعالیت‌های هوازی را داشته باشند و ممکن است در هنگام ورزش دچار حملات آسم شدید شوند به حدی که ممکن است این حملات زندگی فرد را به خطر بیندازد.
5. آسم بارداری:
زمانی که مادر قبل از بارداری به آسم مبتلا نباشد و در دوران بارداری علائم آن را داشته باشد اصطلاحا به آن آسم بارداری می‌گوییم که می‌تواند عوارضی مانند مسمومیت بارداری یا افزایش فشار خون در بارداری شود. به دلیل عوارض جدی آسم در دوران بارداری در صورت مشاهده علائم آن فورا به پزشک متخصص آسم و آلرژی برای درمان آسم مراجعه کنید.
تفاوت آسم و آلرژی
آلرژی و آسم در بسیاری از جوانب مشابه یکدیگر هستند اما تفاوت‌هایی هم دارند. اصولا آلرژی‌های تنفسی بخش‌های بالاتر دستگاه تنفسی مانند بینی را درگیر می‌کند و باعث بروز آبریزش بینی یا عطسه زیاد می‌شود اما آسم برونشیال به دلیل ایجاد التهاب در برونش‌ها و مجاری هوایی بیشتر باعث بروز سرفه و تنگی نفس می‌شود.
راه‌های درمان آسم چیست؟
درمان پایه‌ای و اصلی آسم پیشگیری از تماس با آلرژن‌ها و عوامل تحریک کننده، مصرف داروهای تسکن دهنده التهاب و بررسی وضعیت تنفس در دوران‌های مختلف است تا تاثیر پذیری درمان‌ها مشخص شود. انتخاب راه درمانی مناسب برای شما به عوامل مختلفی از جمله سن، علائم و عوامل تحریک کننده حملات آسمی بستگی دارد.
اقدامات درمانی به دو بخش تقسیم می‌شوند یکسری از آن‌ها باید به صورت مداوم برای پیشگیری از بروز حملات آسمی مصرف شوند و برخی دیگر صرفا در زمان وقوع حملات می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. در ادامه تعدادی از داروهای مورد استفاده برای درمان آسم و همینطور کاربرد هر کدام را بررسی خواهیم کرد.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: 6 ورزش اصلاحی کمر
- دارو درمانی
1. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی (اسپری آسم):
کورتیکواستروئیدهای استنشاقی می‌توانند بهترین اثر خود را بعد از چند روز تا چند هفته مصرف نشان دهند و علی رغم استروئیدهای خوراکی که عوارض زیادی دارند عوارض جانبی جدی ندارند.
2. اصلاح کننده‌های لکوترین:
چون لکوترین‌ها در بیماران آسمی باعث ایجاد التهاب می‌شوند این داروها می‌توانند با کنترل ترشح لکوترین‌ها باعث کاهش التهاب در مجاری تنفسی و بهبود علائم آسم شوند.
3. مونته لوکاست:
اصولا از مونته لوکاست برای برطرف کردن تنگی نفس و خس خس سینه استفاده می‌شود و داروی موثری در جهت درمان مشکلات تنفسی است. اما متاسفانه دیده شده که ممکن است استفاده طولانی مدت از آن باعث بروز بی قراری، پرخاشگری، توهم، احساس افسردگی و افکار خودکشی شود. چنانچه هر کدام از موارد بالا را تجربه کردید به سرعت با پزشک معالج خود آن را در میان بگذارید.
4. تئوفیلین:
تئوفیلین می‌تواند با ریلکس کردن عضلات اطراف مجاری هوایی باعث گشادی مجاری و تسهیل تنفس در بیماران درگیر آسم شود. البته این دارو به عنوان روتین برای درمان آسم استفاده نمی‌شود و اصولا بعد از انجام تست خونی می‌توان از آن به عنوان یک راهکار درمانی استفاده کرد.
- شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
در کنار استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک با انجام چندین راهکار در خانه هم می‌توانید از بروز حملات آسم جلوگیری کرده و یا علائم آسم را تسکین دهید. انجام مراحل زیر به شما کمک می‌دهند که با احتمال کمتری در معرض آلرژن‌ها و عوامل تحریک کننده قرار بگیرید.
1. در خانه تهویه هوا داشته باشید:
دستگاه‌های تهویه کننده هوا با ایجاد گردش در هوا و کاهش آلودگی‌ها میزان گرد و غبار و دیگر آلرژن‌ها را در هوا کاهش می‌دهند. اگر امکان تهیه دستگاه تهویه هوا را ندارید در روزهای آلوده و یا زمان‌هایی که فصل گرده افشانی گیاهان است پنجره‌ها را بسته و راه‌های ورودی هوا به خانه را تا حد امکان مسدود نگه دارید.
2. وسایل و سطوح خانه را تمیز و استریل نگه دارید:
وجو گرد و غبار می‌تواند فوق‌العاده در تشدید علائم آسم دخیل باشد. سعی کنید به صورت مرتب ملحفه، رو بالشتی و رو انداز خود را تعویض کرده و آن ها را تمیز نگه دارید. همچنین جایگزینی فرش یا موکت با کف پوش‌های چوبی و یا انواع بدون پرز می‌تواند به کاهش علائم در شما کمک کند. سعی کنید حتما در زمان گردگیری سطوح از وسایل محافظت کننده مانند ماسک استفاده کنید.
3. پرهیز از نگه داری حیوانات خانگی خصوصا حیواناتی که خز یا پر دارند
4. پوشاندن مسیرهای تنفسی در فصول سرد سال
درمان آسم با داروهای گیاهی در طب سنتی
در دنیای گیاهان و طب سنتی همیشه راهکاری برای کاهش علائم آسم و درمان بیماری‌های مختلف وجود دارد. بنابراین اگر به دنبال پاسخ این سوال هستید که" برای درمان آسم چه بخوریم؟" بهتر است تا پایان این بخش را مطالعه کنید. البته که داروهای گیاهی نمی‌توانند جایگزین درمان‌های دارویی شوند اما مسلما می‌توانند به تسکین علائم و تسریع بهبودی در افراد کمک کنند. ما در این بخش سعی داریم تعدادی از گیاهانی که در درمان آسم کمک کننده هستند را معرفی و بررسی کنیم.
1. سیر
سیر یکی از مهم ترین ترکیبات ضد التهاب را دارد. این ترکیب استثنایی که آلیسین نام دارد می‌تواند به خوبی التهابات ناشی از حملات آسمی را بهبود ببخشد. می‌توانید از سیر له شده و پخته شده به همراه ترکیبات دیگری مانند عسل یا روغن زیتون که این‌ها هم ضد التهاب هستند به صورت روزانه مصرف کنید و یا به صورت خام هر روز صبح 1 الی 2 حبه سیر بخورید.
2. عسل
از دیر باز عسل را به عنوان یک ترکیب ضدالتهاب و ضد سرفه می‌شناختند و امروزه نیز اثر پذیری آن در التهابات مجاری تنفسی به خوبی دیده شده است. مصرف عسل همراه با آب گرم می‌تواند مسیرهای هوایی را مرطوب نگه داشته و از ایجاد سرفه‌های خشک جلوگیری کند.
3. دمنوش آویشن
گیاه آویشن می‌تواند با خواص ضد التهابی خود یک داروی گیاهی خوب برای درمان مشکلات تنفس مانند سرفه، گرفتگی صدا و خس خس سینه و تنگی نفس در بیماران آسمی و حتی در سرماخوردگی باشد.
4. دمنوش یا بخور اکالیپتوس:
براساس مطالعات انجام گرفته نشان داده شده که گیاه اکالیپتوس که از برگ درخت آن گرفته می‌شود می‌تواند برای درمان تنگی راه‌های تنفسی در بیماران آسمی مفید باشد. برای استفاده از دمنوش آن کافی است چند برگ اکالیپتوس را داخل آب جوش بگذارید تا دم بکشد و برای بخور اکالیپتوس چند قطره روغن اکالیپتوس را داخل آب در حال جوشیدن ریخته و در بخار حاصل از آن نفس‌های عمیق بکشید.
5. دمنوش نعناع
نعناع می‌تواند به عنوان یک ترکیب خنک کننده و کاهش دهنده سرفه و التهاب برای درمان آسم استفاده شود. اکثر مطالعات اثر بخشی نعناع را در بیماری‌های التهابی سیستم تنفسی و گلو درد و سرفه نشان داده‌اند و به همین دلیل اصولا در ترکیبات داروهای آسم و به طور کلی بیماری‌های مربوط به گلو درد و سرفه می‌توان ماده موثره موجود در نعناع را مشاهده کرد.
