4 تا از علائم سرطان روده که باید بدانید!
سرطان روده
این روزها سرطان به یک مشکل بزرگ پزشکی در جوامع امروزی تبدیل شده است. به طور کلی برای تقسیم سلولها در بافتهای مختلف بدن قواعد و محدودیتهایی وجود دارد. زمانی که یک سلول بدون هیچ توقفی شروع به رشد و تقسیم غیر طبیعی میکند باعث تشکیل تجمعی از سلولها میشود که به آن توده سرطانی میگوییم.
حال اگر این اتفاق در روده رخ دهد ما به آن سرطان روده خواهیم گفت. سرطان روده بزرگ میتواند در بخشهای مختلفی از روده مانند کولونها یا رکتوم ( بافت متصل کننده روده بزرگ به مقعد ) رخ دهد. تشخیص زودهنگام سرطان روده از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که اگر تشخیص به موقع باشد میتواند جان فرد را نجات دهد اما اگر به تعویق بیافتد ممکن است به مرگ بیمار منجر شود.
بنابراین شناسایی علائم سرطان روده و مراجعه زود هنگام به پزشک متخصص بسیار مهم است. پس از خواندن این مقاله شما میتوانید اطلاعات خوبی از علائم، روشهای تشخیصی و درمانی و رژیم غذایی برای سرطان روده بزرگ کسب کنید.
علائم سرطان روده چیست؟
متاسفانه سرطان روده در مراحل اولیه که پولیپ تشکیل میشود علائم بارز و مشخصی ندارد و زمانی که پولیپ پیشرفت میکند و سرطانی میشود ممکن است علائمی از خود نشان دهد. برای همین توصیه میشود که تستهای غربالگری سرطان روده بزرگ خصوصا در افراد مسن به صورت مرتب و روتین انجام شود تا در همان مراحل اولیه شناسایی شود.
علائم بیان شده در ادامه ممکن است نشانگر وجود مشکل در روده بزرگ و یا حضور پولیپ در روده باشد. به این علائم حتما توجه کنید و در صورت مشاهده هر یک از این علائم و ادامه پیدا کردن آنها در اولین فرصت به پزشک مربوطه مراجعه کنید.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: سرطان معده چیست؟
علائم سرطان روده به شرح زیر است :
- تغییر در عادات اجابت مزاج و بروز یبوست یا اسهالهای طولانی مدت یا احساس عدم تخلیه کامل روده
- وجود خون در مدفوع
- احساس درد یا گرفتگی در شکم که از بین نمیرود
- کاهش وزن بی دلیل
تشخیص سرطان روده
برای تشخیص سرطان روده دستورالعمل مخصوصی در مراکز بهداشتی اجرا میشود تا بتوان در جمعیت تحت پوشش افراد درگیر با پولیپ، آدنوم یا سرطان روده را غربال کرد تا این بیماری قبل از شروع علائم و پیشرفت زیاد تشخیص داده شود.
تعدادی از راهکارهای معمول مورد استفاده برای غربالگری و تشخیص سرطان روده را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
1.تست مدفوع
در انواع تست مدفوع وجود خون در مدفوع تشخیص داده میشود. البته وجود خون در مدفوع لزوما به معنی وجود پولیپ یا سرطان نیست و میتواند دلایل دیگری مانند هموروئید (بواسیر) داشته باشد.
تست معمولی که در کشور ما برای غربالگری سرطان روده در مراکز بهداشتی انجام میشود تست FIT نام دارد. کیتهای تعبیه شده برای انجام این تست به پروتئین هموگلوبین خون حساس هستند بنابراین میتوانند حتی مقادیر بسیار کم خون در مدفوع را شناسایی کنند.
در زمان مراجعه به مراکز درمانی و بهداشتی ظرف مناسب در اختیار شما قرار داده میشود و شما میتوانید تست سرطان روده در منزل را داشته باشید و سپس ظرف را به مرکز برای اعلام نتیجه آزمایش تحویل دهید.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: درمان و علائم سکته مغزی چیست؟
2.کولونوسکوپی
اگر تست اولیه مدفوع مثبت بود و یا علائم مشکوک دیگری در فرد مشاهده شد در مرحله بعدی و برای تشخیص نهایی انجام کولونوسکوپی توصیه میشود. در این روش یک لوله منعطف روشن که سر آن برای مشاهده بافت روده لنز دارد و یک ابزار برای برداشتن پولیپها از طریق مقعد وارد روده میشود.
پزشک علاوه بر مشاهده بافت روده و شناسایی هرگونه بافت سلولی مشکوک پولیپهای موجود را به وسیله ابزار مناسب برای نمونه برداری خارج میکند. برای همین این روش هم میتواند یک روش تشخیصی و هم یک روش برای درمان سرطان روده باشد چون به وسیله آن میتوان پولیپ ها را از روده خارج کرد.
علت بروز سرطان روده چیست ؟
پزشکان هنوز به دلیل مشخصی برای سرطانی شدن سلولهای روده بزرگ دست نیافتند و نمیتوان به طور صد در صد چندین علت مشخص برای شروع سرطان روده بزرگ مشخص کرد.
به طور کلی چندین ریسک فاکتو برای ابتلا به سرطان روده وجود دارد که میتواند باعث تقسیم غیر طبیعی سلولهای روده بزرگ و تشکیل توده سرطانی در این ناحیه شود. چندین عامل خطر مهم برای این بیماری را در ادامه خواهید دید.
- افزایش سن
- داشتن سابقه خانوادگی
- ابتلا به سایر بیماریهای التهابی روده بزرگ مانند کولیت اولسراتیو یا کرون
- مصرف بیش از حد نوشیدنیهای الکلی
- چاقی و اضافه وزن
- نداشتن فعالیت بدنی مناسب
- استعمال دخانیات و سیگار
- عدم مصرف میوه و سبزیجات کافی
- داشتن رژیم غذایی سرشار از گوشتها و مواد غذایی فرآوری شده
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: درمان اگزما چیست؟
مراحل ابتلا به سرطان روده
بعد از تشخیص سرطان روده پزشکان برای برنامه ریزی مسیر درمان بیمار نیاز دارند که مرحله بیماری را بدانند. در واقع از مراحل ابتدایی تا سرطان روده پیشرفته در مجموع به چهار مرحله تقسیم بندی میشود.
مسلما هرقدر که به مرحله چهار نزدیکتر میشویم سرطان پیشرفته تر است. پزشکان با استفاده از فاکتورهای زیر میتوانند مشخص کنند که فرد در چه مرحلهای از سرطان قرار گرفته است.
- میزان رشد و نفوذ توده سرطانی به بافتهای روده
- میزان متاستاز به غدد لنفاوی اطراف روده
- میزان متاستاز به بافتها و ارگانهای دورتر مانند ریه، کبد و ...
مسلما هر چه نفوذ توده سرطانی در دیواره روده کمتر باشد و هنوز به غدد لنفاوی و بافتهای دیگر متاستاز نداده باشد در مراحل اولیه دسته بندی میشود و مسلما مسیر درمانی متفاوتی با سرطان روده بدخیم دارد.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: برای افسردگی چی بخوریم؟
آیا سرطان روده کشنده است ؟
اینکه"سرطان روده درمان دارد یا خیر؟" به مرحله تشخیص و شروع درمان آن بستگی دارد. اگر در همان مراحل اولیه، وجود پولیپ در روده شناسایی شود با خارج کردن پولیپ میتوان امیدوار بود که به طور کلی درمان شده و در صورت حذف عوامل خطر موجود در زندگی فرد احتمال عود مجدد آن هم به صفر میرسد.
در صورتی که پولیپ تبدیل به توده سرطانی شده باشد باز هم در مراحل اولیه و در صورت نفوذ کم به دیواره روده با پیش آگهی خوبی میتوان درمان را شروع کرد. اما هر قدر که توده گسترش بیشتری پیدا کند و به عمق دیواره روده نفوذ کند احتمال متاستاز و شکست درمان آن بیشتر میشود و میتواند کشنده باشد.
راههایی برای جلوگیری از سرطان روده
برخی از ریسک فاکتورهای گفته شده برای ابتلا به سرطان رودهی بزرگ قابل پیشگیری و حذف هستند در حالی که برخی دیگر غیر قابل اجتناب اند و نمیتوان از وجود آنها پیشگیری کرد. در ادامه تعدادی از راهکارهای مناسب و معمول برای پیشگیری از ابتلا به سرطان روده را بررسی خواهیم کرد که در صورت پیروی از آنها میتوانید تا حدود خوبی از بروز آن در سنین بالاتر جلوگیری کنید.
1. انجام تستهای غربالگری : بهترین و موثرترین راه برای پیشگیری از سرطان روده انجام تستهای روتین غربالگری برای روده بعد از سن 45 سالگی است.
2. افزایش سهم میوهها، سبزیجات و غلات کامل : فیبر موجود در این منابع غذایی به حفظ سلامت باکتریهای مفید در روده کمک کرده و از ایجاد یبوست مزمن هم جلوگیری میکنند. البته فیبر موجود در غلات کامل از نوع فیبرهای محلول در آب هستند که در صورت مصرف ناکافی آب و سبزیجات میتوانند باعث ایجاد انسداد در روده شوند، پس در هنگام مصرف سبوس غلات مراقب میزان آب و سبزیجات مصرفی خود باشید.
3. کاهش مصرف گوشتها خصوصا از نوع پرچرب و فرآوری شده : نشان داده شده افرادی که بیشتر از گوشتهای پرچرب و قرمز مانند گوشت خوک یا گوساله و گاو استفاده میکنند و یا رژیمهایی سرشار از انواع همبرگر و فست فودهای حاوی گوشتهای فرآوری شده دارند با احتمال بیشتری به سرطان روده بزرگ مبتلا میشوند.
پینشهاد برای مطالعه بیشتر: برای درمان رفلاکس معده چی بخوریم؟
4. ورزش منظم داشته باشید : بسیاری از فاکتورهای التهابی میتوانند منجر به افزایش ریسک سرطان شوند ولی داشتن روتین ورزشی منظم در طول شبانه روز به کاهش فاکتورهای التهابی در بدن کمک میکنند.
5. سیگار کشیدن را متوقف کنید : نشان داده شده که استفاده از سیگار میتواند ریسک ابتلا به سرطان روده و خصوصا روده بزرگ را افزایش دهد. چون افرادی که در طولانی مدت از سیگار یا دیگر دخانیات استفاده میکردند با رنج بالاتری نسبت به افراد معمولی به سرطان روده مبتلا میشدند. بنابراین سعی کنید در اولین فرصت استعمال هر گونه دخانیات را متوقف کنید.
راههای درمان سرطان روده
اینکه چه راهی برای درمان سرطان روده مفید باشد به عوامل مختلفی مانند محل توده سرطانی و مرحله پیشرفت آن بستگی دارد. معمولا درمان سرطان روده بزرگ با انجام یک عمل جراحی برای حذف توده همراه است. در ادامه جراحی درمانهای دیگری مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی هم ممکن است توصیه شود.
1. عمل جراحی برای تودههای سرطانی ابتدایی :
جراحی مراحل اولیه کم تهاجمی و ساده است و گاهی حتی نیازی به بیهوشی عمومی هم ندارد. برای این منظور پزشک ممکن است بسته به نوع و محل پولیپ یکی از روشهای زیر را برای انجام عمل جراحی انتخاب کند.
- برداشتن پولیپ در حین انجام کولونوسکوپی
- رزکسیون آندوسکوپی مخاط : در این روش مانند روش قبلی در حین انجام کولونوسکوپی پولیپ به همراه بخشی از بافت روده برداشته میشود.
- جراحی لاپاراسکوپی : در این نوع جراحی پزشک بر روی شکم بیمار چند برش کوچک ایجاد میکند و از طریق یک ابزار که به دوربین متصل است محل وجود توده را شناسایی کرده و آن را برمیدارد. همچنین در طی این عمل برای اطمینان از عدم متاستاز سرطان به غدد لنفاوی اطراف روده از آنها هم نمونه برداری میکند.
2. عمل جراحی برای تودههای سرطانی پیشرفته تر
اگر سرطان روده در عمق روده شما نفوذ و رشد کرده باشد دیگر نمیتوان با استفاده از روشهای سابق به طور کامل توده سرطانی را خارج نمود و نیاز به جراحیهای پیشرفته تری است. برای انجام جراحی در این مرحله از روشهای زیر استفاده میشود:
- کولکتومی جزئی : در این روش جراح به وسیله جراحی لاپاراسکوپی که کمتر تهاجمی است بخش از بافت روده یا رکتوم را که به توده سرطانی آلوده شدند خارج کرده و بخشهای باقی مانده کولون و رکتوم را به یکدیگر وصل میکند.
- ایجاد راه فرعی برای خروج مواد زائد : چنانچه پس از انجام عملهای جراحی و برداشت بخشی از روده یا رکتوم امکان اتصال مجدد بخشهای باقی مانده نباشد باید یک راه ثانویه برای دفع مواد دفعی روده ایجاد شود که اصطلاحا به آن استومی گفته میشود. در این روش یک شکاف بر روی شکم زده میشود و سر روده بزرگ داخل یک کیسه که در خارج شکم تعبیه شده قرار میگیرد و به صورت روزانه مواد زائد از انتهای روده بزرگ وارد این کیسه میشود.
- برداشتن غدد لنفاوی اطراف بخش آلوده و آسیب دیده : این کار هم مجددا برای اطمینان از عدم متاستاز و آلودگی غدد لنفاوی مجاور انجام میشود.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: درمان آسم چیست؟
3. عمل جراحی برای سرطان روده پیشرفته و منتشر شده به بافتهای دیگر
مرحله آخر سرطان روده همانطور که گفتیم زمانی است که دیگر سرطان به بافتهای دیگر مانند غدد لنفاوی یا اندامهای دورتر مانند ریه، معده، کبد، کلیه یا دیگر اندامهای بدن متاستاز داده باشد.
در این صورت انجام جراحی و برداشت توده بازهم کمکی به بهبود حال عمومی فرد نخواهد کرد. بسته به سطح سلامتی فرد ممکن است جراحی برای رفع انسداد روده بزرگ انجام شود که وضعیت و کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.
همچنین قبل یا بعد از عمل جراحی ممکن است پزشک شیمی درمانی و یا پرتو درمانی را برای محدود کردن توده سرطانی توصیه کند و سپس به سراغ انجام عمل جراحی و برداشت توده سرطانی برود.
- شیمی درمانی : در این روش از داروهای مخصوص برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. این داروها با مکانیسمهای مختلف باعث القای مرگ سلولی میشوند و یا از تقسیم سلولی در توده سرطانی جلوگیری میکنند. ممکن است از شیمی درمانی بعد از انجام جراحی سرطان روده برای اطمینان از حذف کامل سلولهای سرطانی انجام میشود و گاهی در سرطانهای پیشرفته قبل از جراحی برای کوچک کردن توده سرطانی از شیمی درمانی استفاده میگردد.
- رادیو تراپی : در پرتودرمانی از یک منبع پرقدرت انرژی مانند اشعه ایکس یا پروتونها برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. از این روش اصولا برای سرطان روده پیشرفته و قبل از عمل جراحی برای کوچک کردن توده استفاده میشود. همچنین در مواردی که برای درمان امیدی به انجام عمل جراحی نیست از ترکیب شیمی درمانی و رادیوتراپی برای کاهش علائمی مانند درد استفاده میشود.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: برای زخم معده چی بخوریم؟
