محاسبه BMI + شاخص توده بدنی چیست؟

شاخص توده بدنی

برای ارزیابی وضعیت وزن و سلامت بدن معیارهای متفاوتی از جمله شاخص توده بدنی (BMI)، نسبت دور کمر به دور باسن، شاخص شکل بدن و... وجود دارد. یکی از پرکاربرد ترین این معیارهای ارزیابی همان شاخص توده بدنی است. این شاخص به دلیل راحتی در استفاده از محبوبیت بالایی برخوردار است و اکثر افراد در قدم اول برای ارزیابی وضعیت وزن خود به سراغ محاسبه BMI می‌روند. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم شما را بیشتر با جوانب مختلف BMI آشنا کنیم.

BMI چیست؟

به زبان ساده تر BMI همان محاسبه وزن مناسب برای قد فرد است و صرفا تحت تاثیر قد و وزن می‌باشد. این شاخص می‌تواند حدود خوبی از سلامت فرد را در سنین مختلف ارائه دهد. تحلیل شاخص توده بدنی به موارد مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان برای همه به یک صورت آن را تفسیر کرد.

یکی از فاکتورهای تاثیر گذار در تفسیر BMI سن و سطح فعالیت بدنی فرد است. به عنوان مثال استفاده از شاخص توده بدنی برای کودکان و نوجوانان با بزرگسالان و حتی سالمندان متفاوت خواهد بود.

همچنین برای افراد ورزشکار حرفه‌ای که توده عضلانی بیشتری دارند نمی‌توان به تنهایی از BMI برای ارزیابی وضعیت وزن و تناسب اندامشان استفاده کرد. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که "شاخص توده بدنی چگونه محاسبه می‌شود؟ " حتما ادامه مقاله را مطالعه کنید.

بیشتر بدانید: ورزش فیتنس برای لاغری بانوان

فرمول محاسبه BMIچیست ؟

برای محاسبه شاخص توده بدنی باید وزن را (بر حسب کیلوگرم) به مجذور قد (برحسب متر) تقسیم کرد. عدد حاصله می‌تواند در دسته‌های مختلفی قرار گیرد و براساس اینکه در چه محدوده‌ای است فرد در یکی از گروه‌های لاغر، وزن نرمال، اضافه وزن و چاقی قرار می‌گیرد.

سایت زیره قابلیت محاسبه شاخص توده بدنی آنلاین را دارد، همچنین این سایت‌ در قالب مقالات توصیه‌هایی در جهت افزایش، کاهش یا حفظ وزن برای شما اراپه می دهد تا به وزن ایده‌آل خود برسید یا آن را حفظ کنید.

شاخص توده بدنی چه چیزی را نشان می‌دهد ؟

همانطور که گفتیم BMI محدوده وزنی مناسب برای قد را محاسبه می‌کند. بعد از محاسبه شاخص توده بدنی به سراغ پاسخ این سوال می‌رویم که" شاخص توده بدنی باید چند باشد؟ " اگر BMI شما در هر یک از محدوده‌های زیر قرار بگیرد :

• کمتر از 18.5 : شما درگیر کمبود وزن و لاغری هستید.
• 24.9 – 18.5 : شما در محدوده وزن طبیعی قرار دارید و باید سعی کنید در این وزن باقی بمانید.
• 29.9 - 25 : شما در محدوده اضافه وزن هستید و بهتر است تلاش کنید تا وزن خود را کاهش دهید.
• بیشتر از 30 : شما در دسته افراد چاق قرار دارید.

بیشتر بدانید: 5 دمنوش برای لاغری

در کنار استفاده از شاخص توده بدنی حتما باید به نکات زیر هم توجه کنید :

• نمی‌توان از شاخص توده بدنی برای خانم‌های باردار استفاده کرد، در این دوران حتما باید طبق نمودارهای مربوطه روند وزن گیری مادران بررسی شود. اگر نگران وزن خود در این دوران هستید بهتر است با کارشناس تغذیه یا ماما مشورت کنید.
• ورزشکاران حرفه‌ای که توده عضلانی بیشتری دارند مانند بوکسورهای سنگین وزن، وزنه برداران، بدنسازان حرفه‌ای و... ممکن است BMI بالایی داشته باشند اما این بالا بودن شاخص توده بدنی دلیل مناسبی برای داشتن اضافه وزن و یا چاقی در آن‌ها نیست چون مقدار زیادی از وزن آن‌ها ناشی از توده عضلانی متراکم تر است که برعکس وزن ناشی از توده چربی باعث افزایش نمره سلامتی و کاهش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی هم می‌شود و به اصطلاح یک اضافه وزن مفید است.
• در موقعیت‌های جغرافیایی مختلف به دلیل داشتن فیزیولوژی و تغذیه متفاوت نمی‌توان به صورت مشابه شاخص توده بدنی نرمال معرفی کرد. به عنوان مثال دیده شده بزرگسالان در جنوب آسیا حتی با BMI=23 هم در خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت هستند این در صورتی است که معمولا این شاخص توده بدنی به عنوان BMI نرمال در نظر گرفته می‌شود.
• قوانین تعیین وزن مناسب برای قد در کودکان و نوجوانان از سن 2 الی 18 سال بر اساس نمودارهای مخصوص BMI برای سن محاسبه می‌شود و نمی‌توان بر اساس محدوده‌های معرفی شده شاخص توده بدنی نرمال را در آن‌ها مشخص کرد.

بیشتر بدانید: سریعترین راه لاغری شکم و پهلو

محاسبه BMI کودکان

تحلیل و بررسی شاخص توده بدنی کودکان متفاوت است و برای کودکانی که در سن 18-2 سالگی قرار دارند بعد از محاسبه BMI مراقب سلامت عدد به دست آمده را بر روی نمودار BMI برای سن پیدا کرده و برحسب اینکه عدد BMI کودک در کدام صدک قرار گرفته باشد وضعیت رشد کودک را ارزیابی می‌کند. اگر BMI کودک در هر یک از این صدک‌ها قرار بگیرد:

• کمتر از صدک 5 : کودک دچار سوء تغذیه و لاغری است.
• صدک 84-5 : کودک در محدودهBMI نرمال قرار دارد و رشد آن مناسب است.
• صدک 94-85 : کودک در مرحله اضافه وزن و در خطر چاقی است.
• بالاتر از صدک 95 : کودک در دسته چاقی قرار گرفته است.

همانطور که اشاره کردیم در صدک‌ کمتر از 5 کودک رشد مناسبی نداشته و درگیر کمبود وزن و لاغری است. این اتفاق ممکن است ناشی از عدم دریافت کالری کافی یا مصرف انرژی بیشتر از انرژی دریافتی یا هر دو باشد. از طرفی صدک‌های بالا تر از 85 یا 95 نشان دهنده ازدیاد انرژی دریافتی یا نبود تحرک کافی یا هر دو است.

بیشتر بدانید: فواید ورزش سالمندان

البته موارد دیگری از جمله وجود بیماری‌های زمینه‌ای یا وضعیت هورمون‌ها و غدد هم در کودکان باید بررسی شده و سپس اقدامات لازم در جهت بهبود وزن فرد صورت گیرد.

عوارض پایین بودن شاخص توده بدنی

اگر کمبود وزن دارید و شاخص توده بدنی (BMI) شما پایین تر از 18.5 یا صدک کمتر از 5 قرار گرفته‌اید ممکن است با یک یا چند مورد از عوارض زیر درگیر شوید :

• ضعف سیستم ایمنی و کاهش قدرت بدن برای مقابله با عوامل بیماری زا و یا عفونت
• افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های تنفسی و بالا بردن حساسیت سیستم تنفسی در مقابل آلرژن‌ها و عوامل بیماری زا خصوصا در کودکان کم وزن و با رشد نامناسب
• افزایش ریسک ابتلا به مشکلات گوارشی از قبیل یبوست، زخم و یا میکروب معده، بیماری‌های التهابی روده و ...
• پوکی استخوان به دلیل عدم مصرف مواد مغذی لازم برای رشد مناسب استخوان و دندان و افزایش بازجذب کلسیم از استخوان برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن
• ایجاد اختلال در ترشح‌ هورمون‌ها خصوصا در زنان و بروز مشکل در باروری
• عوارض ومشکلات ناشی از کمبودهای ویتامینی در صورت وجود سوء تغذیه، عوارضی مانند کم خونی، موی وز، پوست خشک، مشکلات بینایی مانند شب کوری و ...

بیشتر بدانید: تکنیک های پایبندی به رژیم لاغری

عوارض بالا بودن شاخص توده بدنی

اگر شاخص توده بدنی بالای 25 دارید و یا در صدک‌های بالای 85 قرار گرفته‌اید ممکن است در آینده با احتمال بیشتری به بیماری‌های زیر مبتلا شوید.

• بیماری‌های قلبی عروقی
• فشار خون بالا : بهتر است بدانید که اضافه وزن رابطه مستقیمی با فشار خون دارد و کاهش تنها چند درصد وزن بدن می‌تواند فشار خون را تا حدود خوبی کاهش داده و آن را کنترل کند.
• بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا از جمله وجود سنگ یا التهاب کیسه صفرا
• ردیابت نوع 2 : افزایش اسیدهای چرب آزاد در خون باعث کاهش حساسیت سلول‌ها به انسولین شده و می‌تواند باعث ابتلای فرد به دیابت شود. کاهش چربی اضافی و رسیدن به BMI نرمال کمک زیادی به افزایش حساسیت به انسولین و بهبود قند می‌کند.
• استئو آرتریت : اضافه وزن یکی از مهم ترین فاکتورهای التهاب زایی در بدن است. بالا بودن التهاب می‌تواند در طولانی مدت منجر به ابتلا به انواع روماتیسم خصوصا استئو آرتریت شود. بنابراین یکی از بهترین توصیه‌ها برای کاهش التهاب در بدن بیماران دارای روماتیسم استخوان یا مفاصل داشتن رژیم غذایی مناسب به همراه یک کاهش وزن ملایم است تا التهاب بدن کاهش پیدا کرده و درد و آسیب ناشی از استئوآرتریت بهبود یابد.
• افزایش ریسک ابتلا به انواع سرطان خصوصا سرطان کولون و سینه.
• افزایش احتمال ابتلا به افسردگی و دیگر بیماری‌های مربوط به اعصاب و روان. محققان نشان داده‌اند که داشتن شاخص توده بدنی نرمال ارتباط مستقیمی با سلامت روان افراد دارد و افزایش فعالیت بدنی و سبک زندگی سالم می‌تواند نقش پر رنگی در زمینه درمان بیماری‌های اعصاب و روان خصوصا افسردگی داشته باشد.

بیشتر بدانید: خواص چای سبز برای لاغری

پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: روش شگفت انگیز لاغری با پیلاتس