رژیم لاغری چیست؟
چاقی یکی از مسائل بهداشتی جدی در سراسر دنیاست و روز به روز بر تعداد افراد چاق افزوده میشود. عدم فعالیت بدنی، افزایش ساعات نشستن، مصرف غذاهای آماده، پرچرب، حاوی قند افزوده و پرکالری از دلایل ابتلا به چاقی است. برای تعیین چاقی و لاغری هر فرد باید وزن را متناسب با قد سنجید که برای این کار از فرمول توده بدنی یا BMI استفاده میکنیم. البته معیارهای دیگری هم در کنار BMI استفاده میشوند.
افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی، BMI بالاتر از نرمال دارند که با توجه به عوارض چاقی و پیامدهای آن نیاز هست تا با استفاده از یک رژیم لاغری به وزن نرمال برگردند. رژیمهای لاغری انواع متفاوتی دارند ولی شاید بتوان گفت پایه همهی آنها دریافت انرژی پایین از طریق مصرف مواد غذایی سالم است. برای کاهش وزن روشی را پیدا کنید که برای شما مفید بوده و حس خوبی بدهد. برای اینکه بدانیم یک رژیم لاغری چیست و انواع آن کدامند با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.
فواید رژیم لاغری
با شروع رژیم غذایی لاغری و حتی تا قبل از رسیدن به وزن هدف، اثرات مفید کاهش وزن به سرعت نمایان میشود. پیروی از برنامه رژیم لاغری برای افراد چاق با کاهش فشار خون، کلسترول، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و درد مفاصل همراه است و باعث سلامت قلب و عروق میشود. تقریبا هر یک کیلو کاهش وزن میتواند احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را تا 16% کاهش دهد!
در افراد مبتلا به چاقی و دیابت با کاهش تنها 2 تا 5 درصد از وزن، چربی و فشار خون بهبود مییابد. این مقدار در یک فرد 100 کیلویی برابر با 2 تا 5 کیلو است. شاید این مقدار خیلی کم به نظر برسد ولی نتیجه آن قابل توجه است. با ادامه رژیم لاغری و کاهش 5 تا 10% وزن، وضعیت سلامتی بیشتر ارتقا مییابد.
بهترین رژیم های لاغری
بهترین رژیم لاغری رژیمی است که بر اساس شرایط زندگی هر فرد تنظیم شود؛ یعنی رژیم غذایی باعث محدودیت زندگی روزمره نشود و در عین حال به کاهش وزن منجر شود. این نوع رژیم باعث ایجاد یک حس خوب و انگیزه برای ادامه دادن برنامه میشود.
پیشنهاد برای شما: رژیم بیماری ها
1.رژیم لاغری کالری شمار
کالری یعنی انرژی؛ شما بر اساس مقدار فعالیت و میزان سوخت و ساز بدنتان نیاز به دریافت انرژی از طریق مواد غذایی دارید. هر فرد سالم باید برابر با انرژی که مصرف میکند، از طریق مواد غذایی انرژی دریافت کند. در صورتیکه مقدار انرژی دریافتی بیشتر از انرژی مصرفی باشد، اضافه انرژی عمدتا به شکل چربی در بدن ذخیره شده و باعث افزایش وزن میشود.
در رژیم لاغری میزان کالری دریافتی فرد در روز باید کمتر از مقدار مورد نیاز او باشد تا بدن از منابع ذخیره شده مثل چربی استفاده کند و وزن به تدریج کم شود. برای این کار فرد باید به کالری مواد غذایی توجه کند و سعی کند تا از میزان مشخص شده کالری، بیشتر مصرف نکند؛
این نوع رژیم میتواند برای افرادی که در روز ریزهخواری دارند مناسب باشد چون با رژیم کالری شماری دقت بیشتری به خوراکیهای مصرفی خواهند داشت. اپلیکیشن کالری شماری زیره این امکان را فراهم می کند تا از کالری مورد نیاز روزانه خود اطلاع داشته باشید و طبق آن از مواد غذایی مختلف استفاده نمایید.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: رژیم چاقی چیست؟
2. رژیم لاغری فستینگ
فستینگ به معنی روزهداری است و در این رژیم تاکید بر زمان مصرف غذا است. رژیم فستینگ به انواع مختلفی قابل اجراست؛ یکی از آنها روزهداری متناوب است که در آن 8 ساعت به غذا خوردن و 16 ساعت به ناشتایی اختصاص دارد.
تاثیر روزهداری بر لاغری بر تغییر سوخت و ساز بدن مبتنی است. در طول ناشتایی، مقدار هورمون انسولین در بدن پایین میآید که باعث میشود بدن شروع به سوزاندن چربی برای رساندن انرژی کند. در کنار چربیسوزی با کاهش سوخت و ساز بدن، اشتها هم کم میشود و به کاهش وزن کمک میکند.
تحقیقات علمی فواید رژیم فستینگ را برای کاهش وزن نشان دادهاند. یکی از دلایل موفقیت فستینگ به صورت متناوب این است که اکثر افرادی که عادت به پرخوری در ساعات پایانی روز دارند و این موضوع عامل اصلی چاقی آنهاست از این طریق عادت خود را ترک کنند. همچنین، غذا خوردن در طول روز و محدود کردن غذا در شب با ریتم بدن سازگاری و هماهنگی بیشتری دارد. رژیم فستینگ برای برخی از افراد مانند افرادی که دیابت یا بیماری قلبی دارند بدون مشورت با متخصص توصیه نمیشود. اپلیکیشن زیره نیز رژیم فستینگ را به دو شکل همراه با مشاور تغذیه و به صورت کالری شماری ارائه می دهد.
پیشنهاد برای شما: دانلود برنامه چربی سوزی
3. رژیم لاغری کتوژنیک
رژیم کتوژنیک یک رژیم بسیار کم کربوهیدرات، پر چرب و پر پروتئین است که به سوزاندن چربی کمک میکند. درست است، رژیم پرچرب برای سوزاندن چربی! در واقع با مصرف کم منابع کربوهیدراتی مانند نان، غلات و میوهها و به جای آن مصرف چربی، بدن موادی به نام کتون تولید میکند.
نام رژیم کتوژنیک از کتون گرفته شده است که به اختصار به آن رژیم کتو میگویند. مزایای رژیم کتوژنیک میتواند شامل کاهش وزن، کاهش خطر ابتلا به دیابت، سرطان، صرع و آلزایمر باشد. رژیم کتوژنیک هم بر اساس میزان شدت محدودیت کربوهیدرات به انواع مختلفی دسته بندی میشود.
در این رژیم بیشتر به مصرف چربیها تاکید میشود مثل روغن نخل و نارگیل، کره، کره کاکائو، آجیل، مغز دانهها، آووکادو، توفو و روغن زیتون. منابع پروتئینی نیز بخشی از رژیم کتوژنیک هستند مثل انواع گوشتها. با توجه به اینکه همه میوهها سرشار از کربوهیدرات هستند فقط میتوان برخی از میوهها را در مقدار کم مصرف کرد. سبزیجات نشاستهای مثل سیب زمینی، هویج و گشنیز مجاز نیستند ولی سایر آنها مانند کلم بروکلی مجاز است.
این رژیم از طریق کاهش آب بدن، کاهش وزن سریع میدهد اما برای افرادی که سطح کلسترول بالایی دارند توصیه نمیشود. از سوی دیگر، به دلیل محدود کردن مصرف میوه و سبزیجات و غلات با کمبود مواد مغذی مثل ویتامین B و C همراه است. ذکر این نکته مهم است که رژیم کتوژنیک یک نوع رژیم لاغری سریع است و به عنوان یک استراتژی طولانی مدت قابل اجرا نیست.
برخی از افراد به دنبال رژیم لاغری شکم یا برخی دیگر از قسمتهای بدن هستند که باید گفت رژیمهای لاغری به صورت ناحیهای عمل نمیکنند اما رژیمهای با کربوهیدرات پایین مثل کتوژنیک به کاهش چربی خصوصاَ چربی شکم کمک می کنند. رژیمهای کم کربوهیدرات ممکن است باعث از بین رفتن چاقی شکمی در افراد در معرض خطر دیابت نوع 2 و افراد مبتلا به تنبلی تخمدان شوند. رژیم غذایی برای لاغری شکم بایستی حاوی کربوهیدرات ساده و تصفیه شده کمتری باشد و با غلات کامل و سبوس دار جایگزین شود.
4.رژیم لاغری گیاهخواری
گیاهخواری در سالهای اخیر طرفداران زیادی پیدا کرده است. در رژیم گیاهخواری وگن (vegan) تمام منابع حیوانی مانند انواع گوشتها، لبنیات و تخم مرغ حذف میشوند. انواع دیگر گیاهخواری هم وجود دارد که کمی انعطاف بیشتری دارند مثل: گیاهخواری همراه با مصرف شیر و یا تخم مرغ (Lacto and/or ovo-vegetarian)، در حال حاضر این نوع از گیاهخواری در اپلیکیشن زیره ارائه میگردد.
یک نوع دیگر از گیاهخواری هم هست که در آن فرد غذاهای حیوانی استفاده میکند ولی به دفعات خیلی کم (flexitarian) و یا تنها از ماهی (pescatarian) استفاده مینماید. رژیم لاغری گیاهخواری میتواند کمی چالش برانگیز باشد چون خوردن منابع پروتئینی که تنوع بیشتری در حیوانات دارند با حس سیری بیشری همراه است اما در رژیم گیاهخواری برای سیری بیشتر مصرف منابع کربوهیدراتی افزایش مییابد. وعدههای گیاهخواری اغلب حاوی آجیل، مغزها، آووکادو یا نارگیل هستند.
این غذاها مغذی و سیرکننده هستند اما در هر یک گرم از این مواد غذایی، 9 کالری انرژی وجود دارد؛ در مقایسه با پروتئین و کربوهیدراتها که 4 کالری در هر گرم دارند. از طرف دیگر استفاده از برخی محصولات فرآوری شده شبیه به محصولات حیوانی مثل همبرگرهای گیاهی به دلیل مواد افزودنی و نمک بالا ممکن است مانع کاهش وزن باشند.
برای رژیمهای لاغری مبتنی بر رژیم گیاهخواری به رعایت این چند نکته توجه کنید:
- دفعات مصرف غذاهای بسیار فرآوری شده مثل سوسیس، کالباس و همبرگر گیاهی را محدود کنید.
- پروتئین گیاهی را به وعدهها یا میان وعده خود اضافه کنید. بنابراین ، حتماً مغزها، حبوبات ، آجیل و برخی پروتئین های حیوانی مثل لبنیات کم چرب و تخم مرغ را در انتخاب وعدههای میانه روز قرار دهید تا به حس سیری بیشتر کمک کند.
- از مقدار زیادی سبزیجات در وعدههای خود استفاده کنید. سبزیجات برگی، کلم بروکلی ، گل کلم و کدو سبز از نظر فیبر بسیار غنی هستند. فیبرها به حس سیری کمک میکنند و دریافت کالری را کاهش میدهد.
5.رژیم لاغری
رژیم لاغری معمول رژیمی است که ابتدا بر مبنای کالری مورد نیاز فرد، میزان انرژی روزانه او مشخص میشود و سپس بر اساس آن برنامه غذایی ارائه میشود. به طور معمول در رژیم لاغری 55% تا 60% از کالری به کربوهیدرات، 30% به چربی و %10 تا 15% درصد به پروتئین تعلق دارد. رژیمهای لاغری معمول عمدتا بر مبنای کالری شماری هستند.
6.رژیم لاغری مدیترانه ای
رژیم غذایی مدیترانه سرشار از میوهها، سبزیجات، غلات کامل و چربیهای سالم برای قلب است. دنبال کردن این رژیم به کنترل وزن و پیشگیری از بیماریهای زمینهای کمک میکند.
از آنجاییکه پیروی از رژیمهایی مثل کتوژنیک و فستینگ برای برخی از افراد دشوار است، رژیم مدیترانه یک انتخاب مناسب برای اکثر افراد با شرایط مختلف است. در این رژیم غذاهای فرآوری شده، غذاهای حاوی قند افزوده و غلات تصفیه شده محدود میشوند. شاید بتوان گفت رژیم مدیترانه نسخهی انعطاف پذیرتری از رژیم گیاهخواری است چون مصرف گوشتها در آن نسبت به رژیم استاندارد محدود میشود. سایر محصولات حیوانی مانند لبنیات نیز مصرف هفتگی دارند. در برخی مطالعات افرادی که 5 سال از رژیم مدیترانه پیروی میکردند نسبت به سایر رژیمهای لاغری بازگشت وزن کمتری داشتند. دیگر مزایای رژیم مدیترانه شامل موارد زیر است:
- این رژیم محدودیت زیادی ندارد و تنوع خوبی داشته و باعث خستگی و شکستن رژیم نمیشود.
- محتوای فیبر خوبی دارد.
- چربیهای سالم در برابر مشکلات قلبی ناشی از چاقی محافظت ایجاد میکنند.
7.رژیم لاغری یویویی
رژیم لاغری یویویی رژیمی است که شخص به سرعت وزن را کم کرده و بعد از مدت کوتاهی مجدد به وزن قبلی باز میگردد. این مسئله که وزن مانند یویو رفت و برگشت دارد به اثر یویویی رژیم لاغری معروف است و در بین رژیم گیرندگان بسیار شایع است. بازگشت وزن میتواند به دلایل مختلف مثل افزایش اشتها اتفاق بیفتد.
اثر یویو باعث میشود درصد چربی ذخیره بدن افزایش پیدا کرده و وزن بالا رود. برای جلوگیری از اثر یویو در رژیم لاغری از تغییرات کوچک در سبک زندگی خود استفاده کنید. زمانی که به وزن مطلوب و هدف خود رسیدید برای ثابت ماندن وزن و عدم بازگشت مجدد وزن از غذاهای سالم استفاده کنید و مصرف تنقلات را محدود نمایید. فعالیت بدنی داشته باشید و از یک جا نشستن برای مدت طولانی پرهیز کنید.
8.رژیم لاغری کانادایی
رژیم غذایی کانادایی معروف که ادعا میکند وزن را در مدت 13 تا 15 روز به مقدار زیادی کم میکند از نظر علمی تایید شده نیست. در این رژیم مصرف کربوهیدرات به شدت پایین است و مانند رژیم کتوژنیک بر مصرف پروتئین و چربی تاکید دارد اما در این رژیم علاوه بر حذف کربوهیدرات محدودیت کالری نیز وجود دارد. این ویژگیها رژیم کانادایی را به انتخاب بسیار محدود کننده تبدیل میکند.
اما در واقعیت رژیم کانادایی واقعی رژیمی است که بر توزیع مواد غذایی در بشقاب شما نظارت دارد! این رژیم که الهام گرفته از رژیم مدیترانه است، توصیه میکند که نصف بشقاب شما از میوه و سبزیجات باشد و نیم دیگر از پروتئین (مخلوطی از پروتئین گیاهی و حیوانی) و غلات کامل در کنار انتخاب آب برای نوشیدنی همراه غذا.
پس همواره به یاد داشته باشید که یک رژیم لاغری اصولی روندی آهسته و پیوسته به همراه دارد و رژیمهایی که به کاهش وزنهای بیشتر از 5 کیلوگرم در مدت کوتاهتر از یک ماه تبلیغ میکنند، از نظر علمی و کارشناسی مورد تایید نیستند.
ویژگی های بهترین رژیم لاغری چیست؟
- یک رژیم لاغری خوب آن است که برای وعدههای اصلی غذایی از غذاهای فرآوری شده استفاده نکند و میان وعدههای طبیعی را تنظیم کند.
- اصل تعادل در تغذیه در آن رعایت شود یعنی همه مواد مورد نیاز بدن را برای عملکرد بهتر فراهم کند.
- بر مصرف میوه و سبزی تاکید کند.
- حاوی مقدار بیشتر پروتئین و قند و نمک کمتری باشد.
- بر مصرف چربی های سالم مثل ماهی، روغن زیتون و سایر روغنهای گیاهی تاکید داشته باشد.
در اکثر موارد چاقی و اضافه وزن به دلیل عادات غذایی ناسالم و عدم تعادل در مصرف مواد غذایی است. پایبندی به این نوع رژیم علاوه بر کاهش وزن باعث ایجاد عادات غذایی سالم میشود و میتواند بهترین رژیم لاغری باشد.
خوراکی های آزاد در رژیم لاغری چیست؟
مواد غذایی آزاد در رژیم لاغری چیست؟ در رژیم لاغری معمولی همهی مواد غذایی محدودیت مصرف ندارند و برخی از مواد به مقدار دلخواه در برنامه رژیم غذایی آزاد هستند. این مواد غذایی کالری ندارند یا مقدار کالری آنها به حدی کم است که میتوان از آن چشمپوشی کرد. مواد غذایی آزاد در رژیم کدامند؟ آب، چای، قهوه بدون شیر و شکر، دمنوشها، آدامس، ادویهها، سبزیجات خشک، سس گوجه فرنگی، سرکه، آبلیمو، سبزیجات غیرنشاستهای مثل خیار، کاهو و کلم.
چاقی مشکل عمده بسیاری از افراد در جهان است. به منظور کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی، برنامههای غذایی مختلفی متناسب با هر گروهی از افراد جامعه، معرفی میشود.
در این میان برخی از سودجویان با تبلیغ رژیمهای غیر اصولی باعث صدمات جبران ناپذیری در سلامت افراد میشوند. مثلا برنامه رژیم لاغری رایگان که در برخی از صفحات فضای مجازی ارائه میشوند از این دسته هستند. این نوع رژیمها اثر بخشی طولانی مدت ندارند چرا که بر مبنای ویژگیهای هر شخص تنظیم نشده اند. نکته مهم در شروع یک رژیم لاغری مراجعه به کارشناس تغذیه و پیگیری روند کاهش وزن توسط اوست. در اپلیکیشن زیره امکان ارتباط کاربران با کارشناس تغذیه و تنظیم رژیم تخصصی وجود دارد.